Auteur: Annewies de Haan
De gepresenteerde stikstofplannen hebben veel stof doen opwaaien. En dan drukken we dat nog mild uit. De gedeputeerden van onder andere de provincies Overijssel, Gelderland en Limburg zijn kritisch. Ze vragen zich af hoe haalbaar de aanpak is.
Alhoewel er bij het VVD-congres een motie werd aangenomen die ertoe moet leiden dat de stikstofplannen nog fors op de schop worden genomen, is het maar zeer de vraag of de plannen wijzigen. Rutte vertaalde de motie binnen enkele uren al naar een afgezwakte vorm door te stellen dat er bij de uitwerking van de plannen goed gekeken moet worden naar allerlei aspecten. Minister Van der Wal heeft aangegeven vast te houden aan de plannen en verwacht dat er 30% minder vee gehouden gaat worden.
Een flinke domper voor veel ondernemers. En het lijkt er dus op dit moment niet op dat de 2e Kamerleden van de VVD ervoor gaan zorgen dat de stikstofplannen nog wijzigen. Hoeveel de uitvoering hiervan gaat kosten blijkt nog niet uit de plannen. Het is maar de vraag of de uitgetrokken 25 miljard die in het regeerakkoord is genoemd, genoeg gaat zijn.
Wat weten we tot nu toe? Laten we de feiten bekijken. In het NPLG worden 3 kerndoelen genoemd:
Als we naar deze doelen kijken, dan zien we dat het niet alleen om reductie van stikstof gaat. Het gaat ook over de diverse Europese richtlijnen op het gebied van (kwaliteit van) oppervlakte- en grondwater en over regelgeving en afspraken over het klimaat. Voor water wordt hoofdzakelijk gekeken naar bestaande regelgeving. Voor de beschikbaarheid van zoetwater komt nog een werkgroep die de doelen verder concreet gaat maken.
Het terugdringen van NOx door de agrarische-, industriesector en verkeer wordt landelijk geregeld. Voor wat betreft het terugdringen van de stikstofdepositie op de Natura 2000-gebieden, en op het Natuur Netwerk Nederland (NNN, voorheen EHS) is er op de doelstellingenkaart van Nederland aangegeven welk percentage emissiereductie er per gebied gehaald moet worden. Daarbij zijn voor verschillende gebieden verschillende emissiereductiedoelstellingen opgenomen:
De reductie moet gehaald worden ten opzichte van 2018. Het is niet duidelijk of dit ten opzichte van vergunde situaties of de werkelijke situatie is. En mogelijk dat ook de emissies van uitrijden van mest hierbij worden betrokken.
Aan de hand van de te realiseren doelen van het NPLG moeten de provincies per Natura 2000-gebied gerichte maatregelen in de gebiedsprogramma’s opnemen. Deze gebiedsprogramma’s moeten 1 juli 2023 klaar zijn.
De plannen hebben grote gevolgen als ze doorgevoerd worden. Niet alleen voor de bedrijfsvoering van je bedrijf, maar ook emotioneel voor jou als veehouder en je gezin.
Doordat in het NPLG ook doelen worden gesteld voor water en het klimaat, heeft dit programma ook gevolgen voor akkerbouwers. Het kan dan gaan om de opvang van water, het gebruik van water, de grondwaterstand en over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.
In de bijlage bij het NPLG wordt voor een aantal onderdelen verwezen naar diverse al bestaande opgaven. De bedrijven die blijven, zullen van het kabinet moeten extensiveren. Dit kan ook voor de akkerbouwers met grond in dat gebied gevolgen hebben, door wellicht minder mest te mogen uitrijden of extra eisen vanuit de doelen ‘water’ en/of ‘klimaat’.
Ligt je veehouderij in een Natura 2000-gebied of in Natuur Netwerk Nederland? Dan zit je in het gebied waar het kabinet 95% ammoniakemissie wil reduceren. Een stevige boodschap. Het wordt erg moeilijk om je veehouderijbedrijf op die plek voort te zetten, tenzij er wellicht nog andere veehouders zijn die hun bedrijf binnen het gebied gaan stoppen.
In de ring rondom de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden wil het kabinet dat de ammoniakemissie met 70% wordt verminderd. Hoe breed die ring precies is of gaat worden, is nog niet bekend. De kans is dan ook erg klein dat je je bedrijf in deze ring ongewijzigd voort kunt zetten.
Er zijn ook gebieden aangewezen waar 58% en 47% ammoniakemissie gereduceerd moet worden. Ook dit zijn nog forse percentages. Het is daarbij de vraag of je dit op kunt vangen met emissiearme stalsystemen of dat ook in deze gebieden veehouderijbedrijven moeten stoppen of extensiveren om de genoemde percentages te halen.
De gebieden die er het minst slecht vanaf komen, zijn die waar bedrijven de ammoniakemissie met 12% moeten terugbrengen. In dit geval heb je de meeste mogelijkheden om je bedrijf ongewijzigd voort te zetten. Maar let wel op: het kabinet heeft gesteld dat er dan alsnog een brede ruimtelijke afweging moet komen of je de grond kan blijven gebruiken voor landbouw. Dit wordt uiteindelijk door de gemeente in het bestemmingsplan of omgevingsplan vastgelegd.
Als de plannen van het kabinet doorgaan en de provincies de plannen overnemen, dan is het goed om alvast na te denken over de toekomt van je bedrijf. Uiteraard is dit ook afhankelijk van hoe de provincie de plannen uit gaat voeren.
Probeer voor nu de rust te bewaren en feitelijk te kijken naar wat de plannen betekenen voor jouw situatie. Voor iedereen zal dat anders zijn. Voor de een zal het een aanpassing van de bedrijfsvoering betekenen en voor de anders zelfs verplaatsen of helemaal stoppen. Hoe pijnlijk dit ook kan zijn, het kan ook een kans zijn om je bedrijf op een andere plek met meer mogelijkheden voort te zetten.
Er is nog veel onzeker. Of het NPLG precies zo uitgevoerd gaat worden zoals nu gepresenteerd, is nog maar de vraag. Ongeacht in welk gebied je met jouw bedrijf zit, zul je de komende periode moeten bepalen welke kant je op wilt met je bedrijf.
Daarbij moet je nu nog meer dan anders de omgevingsfactoren betrekken. Aan de hand van jouw langetermijnplanning en de omgevingsfactoren kun je dan bepalen of de huidige locatie van jouw bedrijf daar geschikt voor is of dat je toch beter af bent op een andere plek.
Uiteraard sta je er niet alleen voor. Wij kunnen je adviseren over wat de mogelijkheden en kansen zijn. Valt jouw keuze op verplaatsen of toch stoppen? Dan kun je onderzoeken of 1 van de opkoopregelingen voor jouw bedrijf interessant is en of je daarvoor in aanmerking komt. Meer informatie over de landelijke opkoopregeling lees je in ons artikel Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties: woest aantrekkelijk? De provinciale opkoopregeling zit net wat anders in elkaar. Informatie daarover vind je in het artikel over de Maatregel gerichte aankoop en beëindiging veehouderijen.
Meer weten of advies nodig? Neem contact op met Annewies de Haan of met 1 van onze andere adviseurs. Wij helpen je – indien gewenst samen met onze collega’s van Countus – graag verder.
Jurist | Adviseur Ruimtelijke Ordening en Milieu
