Kabinet presenteert vervolgpakket stikstof

Nederland werkt stap voor stap verder aan oplossingen voor de stikstofuitdaging. Na het ‘Startpakket Nederland van het slot’ in april, presenteerde het kabinet op Prinsjesdag het vervolgpakket. Met € 2,6 miljard incidenteel en € 287,5 miljoen structureel extra budget richt dit pakket zich vooral op landbouw en natuurherstel. We zetten de belangrijkste ontwikkelingen voor je op een rij.

Van start naar vervolg

Eerder schreven we over het startpakket, dat het eerste duwtje in de rug gaf richting een nieuw vergunningensysteem. Met het vervolgpakket komt daar nu een concrete uitwerking bij. Het kabinet wil boeren, bedrijven en overheden duidelijkheid bieden en tegelijkertijd de natuur herstellen.

De aanleiding is bekend: de uitspraken van de Raad van State eind 2024 maakten intern salderen vrijwel onmogelijk, waardoor duizenden projecten stilliggen. Met dit vervolgpakket wil de overheid de impasse verder doorbreken.

Wat zit er in het pakket?

De maatregelen zijn breed, maar hebben een rode draad: ruimte maken door reductie én herstel

1. Landbouw

In de landbouw komt er meer nadruk op doelsturing. Boeren gaan zelf sturen op emissiereductie met bedrijfsspecifieke doelen. Daarnaast worden vanaf 2035 bedrijfsemissienormen verplicht gesteld. Het kabinet ondersteunt de sector met subsidies voor innovatie, zoals emissiearme stallen, voermaatregelen en beter management. Ook wordt de vrijwillige beëindigingsregeling verder uitgebreid.

2. Natuur & agrarisch natuurbeheer (ANB)

Voor natuur en agrarisch natuurbeheer (ANB) is € 500 miljoen beschikbaar. Dit geld wordt ingezet voor herstelmaatregelen zoals het verbeteren van de hydrologie, het tegengaan van verdroging en het herstellen van beken. Bovendien groeit het agrarisch natuurbeheer van 100.000 naar 280.000 hectare. Boeren die hieraan meedoen, krijgen betere en passendere vergoedingen.

3. Gebiedsgerichte aanpak

De gebiedsgerichte aanpak blijft een belangrijk speerpunt. Voor specifieke regio’s zoals de Veluwe, de Peel, Rotterdam, Eindhoven en het Groene Hart komt er maatwerk. Hiervoor is een budget van € 242 miljoen gereserveerd, waarmee gebiedsprocessen samen met overheden en ondernemers worden opgezet.

4. Flankerend beleid

Tot slot is er aandacht voor flankerend beleid. Ondernemers krijgen begeleiding bij keuzes over de toekomst van hun bedrijf. Daarnaast wordt er geïnvesteerd in de sociaaleconomische vitaliteit en komt er extra aandacht voor jonge boeren, bijvoorbeeld via vestigingssteun en toekomstgerichte maatregelen.

Borging en juridische zekerheid

Voor ondernemers is vooral de juridische borging cruciaal. Zonder zekerheid over natuurherstel blijven vergunningen kwetsbaar. Daarom zet het kabinet in op:

• Duidelijke reductiedoelen:
  • Landbouw: 42 tot 46% minder ammoniak (NH₃) in 2035 ten opzichte van 2019.
  • Industrie en mobiliteit: 50% minder uitstoot in 2035.
• Wettelijke borging via de nieuwe spoedwet vervangen omgevingswaarde stikstof.
• Monitoring: elke 2 jaar vanaf 2027.
• Handhaving: bedrijven die doelen niet halen moeten een bedrijfsplan maken; bij herhaaldelijke overtredingen volgen sancties.

Wat betekent dit voor jouw bedrijf?

Voor jou als ondernemer betekent dit dat er meer duidelijkheid en voorspelbaarheid komt op de lange termijn. De overheid zet met dit pakket stevige stappen richting bindende normen, waardoor je beter weet waar je aan toe bent.

Het is daarom verstandig om de ontwikkelingen goed te volgen, maar nog niet direct grote stappen te zetten. Maatregelen zoals emissiearme technieken, innovatief management of deelname aan agrarisch natuurbeheer kunnen in de toekomst kansen bieden, zeker als daar subsidies of regelingen tegenover staan. Op dit moment is echter nog niet duidelijk hoe deze regelingen er precies uitzien en welke voordelen ze opleveren.

Tegelijk is er een duidelijke waarschuwing: achterblijven is geen optie. Ondernemingen die de reductiedoelen niet halen, kunnen te maken krijgen met extra verplichtingen of sancties. Dat maakt het belangrijk om tijdig na te denken over de koers van jouw bedrijf en welke maatregelen daarbij passen.

En nu verder?

Het vervolgpakket zet een volgende stap richting ruimte voor vergunningverlening, maar Nederland is nog niet volledig “van het slot”. Ook een volgend kabinet zal vervolgstappen moeten nemen.

Bij De Omgevingsadviseurs houden we de stikstofmaatregelen nauwlettend in de gaten. Heb je vragen over vergunningen, reductiemogelijkheden of kansen voor jouw bedrijf? Dan denken we graag met je mee.

Meer weten?

Vraag je je af wat deze nieuwe stikstofaanpak betekent voor jouw project of vergunning? Neem contact op met een van onze adviseurs. We denken graag met je mee over wat mogelijk is binnen jouw bedrijfsvoering.